Son yıllarda Türkiye’nin saat ithalatında ucuz Çin ürünleri ile lüks İsviçre markalarının yer değiştirdiği görülüyor. İsviçre Saat Endüstrisi Federasyonu’nun (Federation de L’industrie Horlogere Suisse -FH) verilerine göre bu ülkenin dünya yüksek sosyetesinin gözdesi olan Rolex, Omega, Cartier gibi lüks saatlerde Türkiye’ye yaptığı ihracat (Türkiye’nin ithalatı) bu yıl ilk sekiz ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,7 artarak 209,6 milyon İsviçre Frangı (yaklaşık 250 milyon dolar) tutarına ulaştı.
Cari kurla çevrildiğinde söz konusu ithalat yaklaşık 11 milyar liraya karşılık geliyor. Türkiye’nin “sıfır” gümrük uyguladığı İsviçre’den saat ithalatının tutarı geçen yıl ilk sekiz ayda 192,9 milyon İsviçre Frangı olmuş, yılın tümünde 293,5 milyon İsviçre Frangı’na ulaşmıştı. İlk sekiz aylık dönemlere göre geçen yıl İsviçre’nin toplam saat ihracatında 18’inci sıradaki ülke olan Türkiye, bu yıl bir basamak daha yükseldi, Meksika’yı geçerek 17’nci oldu. Sıralamada Kanada ve Katar da Türkiye’nin altında yer alıyor.
TÜRKLERİN EN GÖZDE 5 İSVİÇRE MARKASI
Türkiye’nin İsviçre’den saat ithalatı, ağırlıklı olarak lüks segmentte yoğunlaşıyor. Bu alanda global lider olan Rolex, Türkiye lüks ithalatının yüzde 30’unu oluşturuyor. Cartier markası, mücevher entegrasyonlu modelleri ile lükste yüksek talep görüyor. Swatch Group; Speedmaster ve Seamaster serileriyle sporlüks dengesi kuran Omega, Türkiye pazarında giderek büyüyor. Koleksiyoner odaklı Audemars Piguet da Türk alıcıların rağbet ettiği markalar arasında. Patek Philippe ise daha çok yatırım aracı olarak Türkiye pazarında yükselen trende sahip. Türkiye’nin İsviçre’den saat ithalatının yıllar itibarıyla yüzde 60-70’ini 5 marka oluşturuyor
HEM STATÜ SEMBOLÜ HEM ENFLASYON KALKANI
Türkiye’nin yüksek enflasyon ortamında, yüksek gelirli kesimin Rolex’ten Omega’ya, Patek Philippe gibi lüks saatlere artan ilgisinde, uzmanlara göre bunların statü sembolü olması yanında “değer saklama aracı”na dönüşmesinin de etkisi bulunuyor. Dünyadaki eğilimle paralel olarak Türkiye’de de varlıklı kesim bu saatlere yatırımla aynı zamanda servetlerini koruma altına alıyor.
Buna göre kronik enflasyonun ve jeopolitik belirsizliklerin devam ettiği ortamda likit ve prestijli bir varlık arayan lüks kesim altın, döviz gibi varlıkların yanında lüks saatleri de portföylerine ekliyor. Morgan Stanley’nin 2024 raporuna göre, global lüks saat pazarı yüzde 10 büyürken Türkiye’de bu oran yüzde 24’ü buldu. Özellikle İstanbul’un Nişantaşı ve Etiler semtlerindeki butiklerde bekleme listeleri artan ilgiyi gösteriyor.
ÖTV teklifi beklemede
ABD Başkanı Donald Trump’ın, 1 Ağustos’ta İsviçre’ye yüzde 39 oranında gümrük vergisi kararından en sert darbeyi, en büyük pazarı ABD olması dolayısıyla bu ülkenin saat sektörü oldu. Türkiye ise ithal kol saatlerine genel olarak yüzde 4 gümrük vergisi uyguluyor. Ancak Türkiye AB ülkelerinden ve Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamında İsviçre’den ithal saatlerden de gümrük vergisi almıyor.
Ekim 2024 tarihinde TBMM’ye sunulan “Savunma Sanayii ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” kapsamında yer alan kol saatlerinden yüzde 20 ÖTV alınmasına ilişkin düzenleme ise beklemede. AK Parti milletvekilleri tarafından 10 Ekim 2024’te sunulan teklifte, matrahı 5.000 TL ve üzeri kol/ cep saatlerine yüzde 20 ÖTV getirilmesi öngörülüyordu. Bununla, Savunma Sanayii Destekleme Fonu’na ilave kaynak sağlanması öngörülüyordu. Güncel olarak teklif aşamasında bulunan bu düzenleme henüz yasalaşarak yürürlüğe girmedi. Uzmanlar yüzde 20 ÖTV gelmesi durumunda fiyatların yüzde 20-25 yükselebileceği ancak talepteki canlılığın süreceği görüşünde.
GELİR DAĞILIMI-LÜKS TÜKETİM İLİŞKİSİ
Lüks tüketim artışında son yıllarda TL’deki değerlenmenin de katkısıyla hızlı büyüyen kişi başı milli gelir ve bunun dağılımında en üsten alt nüfus dilimleri arasındaki makasın iyiden açılmasının da payı bulunuyor.
Dünya'dan Nakir Bakır'ın haberine göre, bu yılın 2’nci çeyrek GSYH verilerinde, son dört çeyreğin toplamında (haziran sonu itibarıyla yıllık) milli gelir 1 trilyon 473,7 milyar dolar ve OVP’deki yıl ortası nüfus tahmini baz alındığında kişi başına milli gelir 16.670 dolara ulaştı. Ancak TÜİK’in 2024 Gelir Dağılımı Araştırmasına göre gelirden en alttaki yüzde 10’luk nüfus yüzde 2,5, en üst dilim ise yüzde 33,2 pay alıyor. Gelire göre sıralı yüzde 10’luk dilimler bazında bakıldığında ortalaması 17 bin dolara yaklaşan kişi başı gelir en alt dilimde 4.159, en üst dilimde ise 55.330 dolara ulaşıyor ve arada 51.170 dolar fark bulunuyor.
Bu da üst gelir gruplarındaki lüks tüketim artışı ile gelir ilişkisini ortaya koyuyor. Üst gelir grubunun ithal lüks tüketime yönelişi, genel tüketim verilerini de etkileyecek boyutta. TÜİK’in perakende ticaret satış endeksinde temmuz itibarıyla son bir yılda yüzde 13 artış yaşanırken, saat ve mücevher hariç tutulduğunda yıllık artışın yüzde 10,3 olduğu görülüyor. Buna göre perakende ticarette yıllık artışın 2,7 yüzde puanlık bölümü saatler ve mücevher ürünlerinden kaynaklanıyor.
TOPLAM İTHALATIN %62’Sİ BİR ÜLKEDEN
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yılın ilk yedi ayına ilişkin verilerine göre ise bu dönemde Türkiye’nin toplam saat ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14,5 artarak 222,3 milyon dolar oldu. Bunun yüzde 62,3 oranındaki 138,4 milyon dolarlık bölümü İsviçre’den gerçekleşti. Toplam ithalatta Çin 107,4 milyon dolarla 28,8 pay aldı. Bu ülkeleri 12,6 milyon dolarla Japonya, 10,4 milyon dolarla Filipinler, 2,8 milyon dolarla Tayland izledi. Türkiye’nin 2020 yılında 125,6 milyon dolar olan toplam saat ithalatı, 2021’de 167,5 milyon, 2022’de 218,3 milyon, 2023’te 281,6 milyon ve 2024’te 347,3 milyon dolara ulaşmıştı.